صندوق اهرمی مثل اهرمی واقعی برای نجات بازار بورس از سنگینی و فشارهای بازار است. ریزش بورس در سال 99 باعث شد تا به یکباره همه امیدواری‌ها به این بازار نابود شود. افراد بسیاری که هیچگونه آشنایی با بورس نداشتند و فقط رنگ سبز جدول سهام‌های بورسی چشم آن‌ها را گرفته بود با قرمز شدن سهام شرکت‌ها به یکباره به صورت هیجانی از این بازار خارج شدند و در نتیجه ضررها و آسیب‌های زیادی به سهامداران و صنایع مختلف وارد شد.
از آن زمان روش‌های مختلفی برای رقم نخوردن چنین اتفاقاتی یا کم کردن این وقایع در نظر گرفته شده است و به تازگی در همین راستا صندوق‌های اهرمی از سوی سازمان بورس به بازار معرفی شدند. هدف اصلی از ایجاد این صندوق ورود منابع و نقدینگی بانکی به بازار سرمایه عنوان شده است. هدفی که باعث می‌شود تا بازار تعادل بیشتری داشته باشد.
فهرست موضوعات مقاله
صندوق اهرمی چیست؟
برای تعریف بهتر صندوق اهرمی ابتدا باید با کارکرد اهرم آشنا شوید. اولین تصویر ذهنی شما بعد از شنیدن کلمه اهرم چیست؟ یک میله محکم که به بهتر حرکت کردن و جابجایی ساده‌تر اجسام سخت و سنگین کمک می‌کند. در تعریف علمی اهرم آمده است که از این وسیله برای چند برابر کردن نیرو استفاده می‌شود.
جالب است بدانید که اهرم در صندوق هم چنین کارکردی دارد. برای درک بهتر این موضوع ابتدا باید بدانید که صندوق اهرمی از نوع صندوق‌های سهامی است. اهرم در این نوع از صندوق‌ها باعث می‌شود تا سرمایه گذاران بتوانند با مبالغی بیش از دارایی خود وارد صندوق شوند.
نوسانات ارزش دارایی در صندوق اهرمی تاثیر بیشتری نسبت به صندوق‌های سهامی بدون اهرم دارد و به همین دلیل سود یا زیان سرمایه گذار در این حالت بیشتر می‌شود. همچنین از طریق مکانیزم اهرم بازده سرمایه گذاری چند برابر شده و سود مضاعف ایجاد می‌کند. ولی این فقط در حالتی است که ارزش صندوق در حال افزایش باشد و در صورت کاهش ارزش، ضرر سرمایه گذار چند برابر خواهد شد. به همین دلیل سرمایه گذاری در این صندوق‌ها در دوران رشد بازار بهتر از دوران رکود است.
از طرفی همانطور که می‌بینید ریسک این صندوق‌ها حتی بیشتر از صندوق‌های سهامی عادی و بدون اهرم است. با این وجود این صندوق‌ها طوری طراحی شدند که همه سرمایه گذاران می‌توانند با ریسک کم یا ریسک زیاد در آن سرمایه گذاری کنند. دلیل این موضوع هم تفاوت نوع واحدهای صندوق اهرمی است.
واحدهای سرمایه گذاری در صندوق اهرمی
در صندوق اهرمی دو نوع واحد عادی و واحد ممتاز فروخته می‌شود. واحدهای عادی را افراد دارای ریسک کمتر و واحدهای ممتاز را افراد پر ریسک خریداری می‌کنند. افراد کم ریسک با خرید واحدهای عادی خیالشان راحت خواهد بود که حداقل سود صندوق را به صورت تضمینی دریافت می‌کنند. در ادامه هر کدام از این واحدها را به طور کامل توضیح دادیم.
واحدهای عادی
واحدهای عادی در صندوق اهرمی تقریبا شبیه صندوق درآمد ثابت است. یعنی در این حالت سرمایه گذاران کم ریسک وارد سرمایه گذاری می‌شوند. معمولا در این حالت بازدهی سالانه بین 20 تا 25 درصد به صورت تضمینی برای سهامداران در نظر گرفته می‌شود. یعنی فردی که واحدهای عادی صندوق اهرمی را خریده باشد حداقل 20 درصد و حداکثر 25 درصد به صورت سالانه سود می‌گیرد.
البته این مقدار بستگی به شرایط بازار دارد، ولی حتی در بازار پر تلاطم و در بدترین حالت 20 درصد سود سالانه به سرمایه گذاران واحدهای عادی پرداخت خواهد شد. این نکته را هم باید بدانید که واحدهای عادی به صورت صدور و ابطالی خرید و فروش می‌شوند که از طریق سایت کارگزاری انجام می‌شود. همانطور که می‌بینید اهرم در اینجا هیچ نقشی ندارد. چون اهرم زمانی به کار می‌افتد و معنا پیدا می‌کند که واحدهای ممتاز فروخته می‌شوند.
واحدهای ممتاز
کارکرد اهرم در واحدهای ممتاز معنا پیدا می‌کند. اهرم در اینجا باعث افزایش سود و ضرر می‌شود و به همین دلیل خرید این واحدها به افراد خیلی پرریسک پیشنهاد می‌شود. واحدهای ممتاز از نوع etf یا قابل معامله هستند و از طریق سامانه‌های آنلاین کارگزاری و جستجوی نماد آن‌ها می‌توان به خرید و فروش این واحدها پرداخت.
واحدهای ممتاز در صندوق اهرمی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
واحدهای ممتاز عام: این واحدها برای خرید و فروش عموم افراد ریسک پذیر در نظر گرفته می‌شوند و دارندگان واحدهای ممتاز حق رای در مدیریت صندوق را ندارند.
واحدهای ممتاز خاص: واحدهای خاص به موسسان صندوق و افراد دارای حق رای در مجمع صندوق اختصاص دارد. معمولا دارایی این واحدها پیش از آغاز خرید و فروش در داخل صندوق قرار می‌گیرد.
تا اینجا فهمیدیم که اهرم در صندوق اهرمی باعث افزایش سود و ضرر خریداران واحدهای ممتاز می‌شود، اما سؤال اینجاست که چطور این اتفاق می‌افتد؟ اهرم چطور می‌تواند باعث افزایش بازدهی صندوق و کاهش بازدهی آن شود؟ برای پاسخ به این سؤال در ادامه چگونگی کارکرد صندوق را شرح دادیم.
صندوق اهرمی چگونه کار می کند
اهرم در صندوق اهرمی همانقدر که نقش مؤثری در افزایش بازدهی صندوق دارد، باعث افزایش شدید ضرر هم می‌شود. دلیل آن هم این است که اهرمها باید سود تضمین شده خریداران واحدهای عادی را فراهم کنند. در ادامه نحوه کارکرد و ضرر و زیان صندوق‌های اهرمی را با دو مثال روشن کرده‌ایم.
ضرر و زیان صندوق اهرمی
مثال 1: بازار خوب با بازدهی مثبت
فرض کنید حال بازار سهام خوب است؛ فرصتی خوب برای سهامداران واحدهای ممتاز صندوق اهرمی. در این حالت صندوق سالانه 200 درصد سود داده است. چون بازار رشد داشته پس سهامداران عادی باید حداکثر سود را بگیرند؛ یعنی 25 درصد. این 25 درصد از 200 درصد کم می‌شود و 175 درصد باقی مانده بین سهام داران ممتاز پخش می‌شود. سهامداران ممتاز علاوه بر 200 درصدی که صندوق سود کرده، 175 درصد سود سهامداران عادی را هم در اینجا کسب خواهند کرد و روی هم 375 درصد سود می‌گیرند.
مثال 2: بازار منفی
اگر بازار شیب منفی داشته باشد و به عنوان مثال صندوق در طول یک سال فقط 10 درصد سود کرده باشد، سهامداران عادی باید حداقل سود تضمین شده یعنی 20 درصد را دریافت کنند. در این حالت 10 درصد از سود سهامداران ممتاز به سهامداران عادی تعلق می‌گیرد تا این گروه کم ریسک دچار ضرر نشوند. اما در مقابل به سهامداران ممتاز سودی تعلق نخواهد گرفت.
مزایا و معایب صندوق سرمایه گذاری اهرمی
صندوق اهرمی یک فرصت تازه برای سرمایه گذاران به حساب می‌آید. از طرفی این صندوق باعث برداشته شدن برخی محدودیت‌ها و ایجاد فرصت‌های جدید سرمایه گذاری شده است و همچنین ریسک سرمایه گذاری را بالا برده است. در ادامه به طور کامل معایب و مزایای صندوق‌های اهرمی را بررسی کردیم.
+بازدهی بیشتر در بازار مثبت+
همانطور که گفتیم اهرم صندوق باعث افزایش بازدهی در بازار مثبت می‌شود. چون در این حالت سود مازاد(بیشتر از 25 درصد) سهامداران عادی به سهامداران ممتاز پرداخته می‌شود.
-ضرر بسیار در بازار منفی-
اهرم در صندوق همانقدر که نقش افزایش سود در بازار مثبت را دارد، در بازار منفی هم در نقش تضمین پرداخت سود 20 درصدی به سهامداران عادی وارد عمل می‌شود. یعنی در این حالت ممکن است ضرر چند برابری به سهامداران واحدهای ممتاز وارد کند.
+فرصتی جدید برای سرمایه گذاری+
صندوق‌های اهرمی تنها چند ماه است که شروع به کار کردند و دلیل اصلی ایجاد آن‌ها هم حمایت از سهامداران صندوق‌های سهامی و بازار سهام بوده است. چون در این حالت خریداران واحدهای عادی به جای اوراق درآمد ثابت، سهام می‌خرند و این باعث می‌شود تا در دوران سقوط سهام شاهد خروج هیجانی سهامداران کم ریسک نباشیم و از سوی دیگر سهامداران ممتاز هم سود بیشتری از بازار مثبت کسب می‌کنند.
-ناشناخته بودن و محدودیت تحلیل عملکرد-
همانطور که گفتیم صندوق اهرمی کمتر از یک سال است که شروع به فعالیت کرده و به همین دلیل نمی‌توان عملکرد آن را بررسی و مقایسه کرد.
+بالابردن نقدینگی بازار+
با این صندوق‌ها می‌توان کمبود و نبود نقدینگی را در بازار درمان کرد. این صندوق‌ها مانع خروج بازار از حالت تعادل شده و اجازه نمی‌دهند سهم کمتر از ارزش ذاتی آن معامله شود. زیرا وقتی سهام به کمتر از ارزش ذاتی خود برسد، مدیران صندوق می‌توانند با خرید آن سهم، در صورت ارزنده بودن، تعادل بازار را حفظ کنند.
-نداشتن بازارگردان-
این صندوق‌ها بازارگردان ندارند. به همین دلیل تغییر قیمت واحدهای پرریسک صندوق اهرمی فقط به عرضه و تقاضای سرمایه گذاران وابسته است.
+مناسب ریسک پذیران و ریسک گریزان+
صندوق اهرمی مناسب همه افراد با هر سطح ریسکی است. یعنی افرادی که سطح ریسک بالایی دارند می‌توانند با خرید واحدهای ممتاز شانس خود را برای به دست آوردن حداکثر سود ممکن امتحان کنند و افراد ریسک گریز هم می‌توانند واحدهای عادی را بخرند و حداقل، حتی در بازار منفی، 20 درصد سود کسب کنند.
نتیجه گیری؛ صندوق اهرمی پرریسک یا کم ریسک
در این مطلب از بلاگ داراتو هدف ما این بود که صندوق اهرمی را به طور کامل بررسی کنیم. اما سؤالی که باقی می‌ماند این است که آیا سرمایه گذاری در صندوق‌های اهرمی ریسک بالایی دارد یا خیر. با توجه به بررسی که انجام دادیم می‌توان گفت که این صندوق‌ها در بلند مدت برای سرمایه گذاران کم ریسک و پر ریسک فرصت خوبی می‌توانند باشند.
اما با توجه به تازه بودن این صندوق‌ها و تنوع پایینی که دارند، شاید هنوز قرار دادن سرمایه در این صندوق‌ها کمی زود باشد. با این حال باید گفت که افراد بسیار پرریسک و افراد کم ریسک می‌توانند در صندوق‌های اهرمی سرمایه گذاری خود را آغاز کنند.
برای آشنایی بیشتر با چگونگی سرمایه گذاری در صندوق‌ها و همچنین مشاوره مالی پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان داراتو در ارتباط باشید. همچنین شما می‌توانید سؤالات و نظرات خود را در اینجا قرار بدهید. کارشناسان ما در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخگوی شما خواهند بود.