کم ریسک ترین سرمایه گذاری یعنی اینکه دارایی شما اگر در یک فعالیت اقتصادی قرار بگیرد، در دورههای زمانی مختلف ارزش آن حفظ شود و حتی سود کند. از این نظر میتوان سرمایه گذاریها را به دو دسته کم ریسک و پر ریسک دسته بندی کرد.
در این مطلب میخواهیم شما را با انواع سرمایه گذاری کم ریسک در ایران آشنا کنیم. برای این کار بیایید همین ابتدا تصور کنیم که سوار ماشین زمان شدهایم. ماشین زمان ما را به گذشتههای نه خیلی دور و حتی خیلی نزدیک خواهد برد، یعنی همین پنج سال پیش. در این مقاله بررسی میکنیم که هر بازار نسبت به 5 سال گذشته چقدر رشد داشته است. البته قبل از آن تعریف کوتاهی از کم ریسک بودن سرمایه گذاری خواهیم داشت.
فهرست موضوعات مقاله
تعریف سرمایه گذاری کم ریسک
سرمایه گذاری کم ریسک شاید در نگاه اول نیازی به تعریف آنچنانی نداشته باشد. به سادگی میتوان گفت در هر روشی از سرمایه گذاری که میزان ریسک کم باشد، با سرمایه گذاری کم ریسک روبرو هستیم. کم ریسک بودن سرمایه گذاری یعنی اینکه ارزش پول شما در برابر تورم حفظ شود و حتی سرمایه شما بیشتر شود.
پس با این حساب میتوان گفت سرمایهگذاری کم ریسک یعنی حفظ ارزش پول در برابر تورم یا حتی بیشتر شدن دارایی. از سوی دیگر حفظ دارایی و بالا بردن ارزش آن در شرایط تحریمی و تورمی اقتصاد ایران اهمیت بسیاری دارد و یکی از چالشهای پیش روی سرمایه گذاران ایرانی پیدا کردن روشهای سرمایه گذاری مطمئن است.
سرمایه گذاری مطمئن
در هر کاری و به خصوص سرمایه گذاری امکان شکست غیر قابل حذف است، اما همیشه پیشگیری بهتر از درمان است و یکی از درمانهای اساسی پیدا کردن روشی برای سرمایه گذاری مطمئن است. در این مطلب برای معرفی بازارهای مطمئن برای سرمایه گذاری ابتدا پر مخاطبترین بازارهای ایران را از نظر ریسک سرمایه گذاری بررسی خواهیم کرد.
سپس به صورت جداگانه به شما توضیح خواهیم داد که کدام یک از این بازارها برای قرار دادن سرمایه مطمئن یا غیر مطمئن هستند. اکنون که با تعریف مطمئن بودن سرمایه گذاری آشنا شدید، بیایید رتبه بندی بازارهای سرمایه گذاری ایران را از نظر ریسک ببینیم.
رتبه بندی ریسک بازارهای مالی در 5 سال گذشته
برای رتبه بندی میزان ریسک سرمایه گذاری در بازارهای محبوب بین ایرانیها بهترین عامل تعیین کننده بررسی بازدهی این بازارها در چند سال گذشته است. ماشین زمان را روشن میکنیم و بر می گردیم به گذشتهای که خیلی هم دور نیست. نمودار زیر نشان میدهد که بازارهای مختلف در 5 سال گذشته تا سال 1400 چقدر بازدهی داشتهاند.
همانطور که در نمودار بالا میبینید بازار صندوقهای سرمایه گذاری در طول دوره 5 ساله با بیشترین بازده به نوعی کم ریسک ترین بازار مالی بوده است. اما اگر بخواهیم در نمودار بالا فقط میزان ریسک را در نظر بگیریم باید رتبه بندی بازارها را به صورت زیر بیان کرد.
بازارهای مالی به ترتیب از پر ریسک ترین تا کم ریسک ترین:
- بازار سهام (پر ریسک ترین بازار)
- بازار سکه و طلا
- بازار صندوقهای سرمایهگذاری
- بازار مسکن
- سپردهگذاری در بانکها
در ادامه دوباره از قدرت ذهنمان و ماشین زمان 5 ساله استفاده خواهیم کرد و ریسک هر بازار را با توجه به بازدهی آن بررسی خواهیم کرد و توضیح میدهیم که در چه صورت میتوان در این بازارها سرمایه گذاری کم ریسک انجام داد.
صندوق ها بهترین سرمایه گذاری مطمئن
در نمودار مقایسه بازدهی بازارهای ایران نشان دادیم که صندوق روشی مناسب برای سرمایه گذاری مطمئن است. در واقع میتوان گفت از نظر زمانی در بازههای زمانی طولانی مدت صندوقها میتوانند کاملا کم ریسک باشند. البته صندوقها انواع مختلفی دارند. در ادامه هر کدام از صندوقها را به ترتیب میزان ریسک پذیری معرفی خواهیم کرد.
- بازدهی: بالا
- درجه ریسک: متوسط
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
کم ریسک ترین صندوق: درآمد ثابت
صندوق درآمد ثابت یکی از کم ریسک ترین صندوقهای بازار است. ترکیب دارایی در این صندوقها شامل اوراق بهادار با درآمد ثابت، اوراق اجاره، اوراق مشارکت، قرضه دولتی، بهادار رهنی و سایر برگههای بسیار کم ریسک و مطمئن است. میزان سوددهی این صندوقها ثابت بوده و در بهترین حالت سالی 20 تا 22 درصد است.
حال برویم سراغ ماشین زمان. صندوق درآمد ثابت معمولا به صورت سالانه به طور متوسط 22 درصد سود میدهد. یعنی اگر در 5 سال گذشته 20 میلیون تومان در صندوق درآمد ثابت قرار میدادید، سالانه 4 میلیون به درآمد شما اضافه میشد.
در این صورت در بازه زمانی 5 ساله 20 میلیون سود به پول اصلی شما اضافه میشد و مبلغ شما 40 میلیون تومان میشد. در صورت دریافت سود مرکب این مبلغ بیشتر هم میشود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با سود مرکب مطلب سود مرکب چیست را بخوانید.
نکته: صندوقهای درآمد ثابت به صورت سالانه سود مؤثر 25 درصد دارند و به همین دلیل گاهی میبینیم که برخی از صندوقها در یک سال پیشنهاد سود 25 درصدی میدهند.
پر ریسک ترین صندوق اما مطمئن: سهامی
صندوق سهامی یکی از پر ریسک ترین صندوقهای بازار است. بخش بزرگی از دارایی این صندوق شامل سهام شرکتهای مختلف است. با توجه به چالشهای موجود در بازار بورس و نوسان قیمت سهام سرمایه گذاری در صندوق سهامی پرریسک است، اما غیر مطمئن نیست.
چرا میگوییم ریسک بالایی دارد، اما مطمئن است؟ لطفا برگردید و دوباره به نمودار نگاه کنید. نمودار نشان میدهد که صندوقها در 5 سال گذشته بازدهی بسیار بالایی داشتهاند. همچنین به دلیل مدیریت صندوق و غیر مستقیم بودن سرمایه گذاری در این روش، ریسک این روش از خرید مستقیم سهام در بورس خیلی کمتر است.
برای درک بهتر این موضوع پیشنهاد میکنیم مقاله مقایسه صندوق سهامی و خرید مستقیم سهام را بخوانید. در این مقاله به طور کامل توضیح دادیم که خرید صندوق سهامی با خرید مستقیم سهام در بازار بورس چه تفاوتهایی دارد و مزایا و معایب هر کدام چیست.
ماشین زمان هم این موضوع را به خوبی اثبات میکند. در 5 سال گذشته بازار سهام فراز و نشیبهای بسیاری داشته، اما اگر همان مبلغ 20 میلیون تومان را در سال 96 در صندوق سهامی قرار بدهید، به طور متوسط با توجه به رشد صندوقهای مختلف پول شما همین امروز حدود 150 میلیون تومان میشد؛ یعنی تقریبا 4 برابر سود صندوق درآمدثابت.
میزان ریسک صندوقهای دیگر: طلا، کالایی، مختلط و…
صندوقهای مختلفی در بازار وجود دارند و تعداد آنها و مدلهای آنها روز به روز بیشتر میشوند. صندوقهایی مثل صندوق طلا، صندوق مختلط و برخی از صندوقهای کالایی و همچنین مدلهایی مثل صندوق اهرمی که به تازگی وارد بازار شدهاند، همگی از نظر ریسک عملکرد متعادلی نشان میدهند.
صندوق طلا با توجه به نوسانات این بازار و رشد بالای قیمت طلا در بازههای یک ساله و بیشتر همواره بازدهی خوبی داشته است و میتوان گفت در بلند مدت کاملا کم ریسک است. صندوق مختلط هم با توجه به اینکه ترکیبی از صندوقهاست، میزان ریسک پذیری پایینتر و بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای دیگر دارد.
با توجه به آمار سایت فیپیران که آمار مربوط به صندوقها را منتشر میکند، میزان رشد صندوق طلا در 5 سال گذشته حدود 600 درصد بوده است. براین اساس میتوان گفت که 20 میلیون شما در صورت قرار گرفتن در صندوق طلا میتوانست در بازه 5 ساله حدود 6 برابر شود؛ یعنی تقریبا 120 تا 130 میلیون تومان.
سبدگردانی صندوق روشی کم ریسک برای سرمایه گذاری
روش دیگری که حتی از صندوق هم مطمئنتر است روش سبدگردانی صندوق است. این روش در حال حاضر در اپلیکیشن و ابزار سرمایه گذاری داراتو انجام میشود. در این روش براساس میزان ریسک پذیری شما سبدی از صندوقهای مختلف تشکیل میشود. در ادامه کارشناسان و مدیران صندوقها و سبد براساس نوسان بازارهای مختلف بدون دریافت کارمزد در بازههای زمانی مختلف بهترین پیشنهاد را برای سرمایه گذاری در صندوقها میدهند.
مزیت اصلی این روش نسبت به سایر روشها «مدیریت دارایی» است. پیشنهاد میکنیم برای شناخت بهتر طریقه مدیریت دارایی در داراتو صفحه طرحهای سرمایه گذاری داراتو را مشاهده کنید.
- بازدهی: بسیار بالا
- درجه ریسک: پایین
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
نحوه مدیریت دارایی در داراتو
در حال حاضر پس از ثبت نام در داراتو ریسک سنجی میشوید و سپس براساس سطح ریسک خودتان سبدی از ترکیب صندوقهای طلا، سهامی و درآمد ثابت به شما پیشنهاد داده میشود. به صورتی که میتوان گفت مدیریت سرمایه در این روش کاملا به صورت اختصاصی است.
با توجه به اینکه در این حالت سبدی ترکیبی از صندوقهای مختلف ایجاد میشود و همچنین این سبد به صورت ماهانه، فصلی و سالانه مدیریت و بازبینی میشود، میتوان گفت یکی از کم ریسکترین روشهای سرمایه گذاری به حساب میآید. البته عدهای ممکن است این روش را با روش سبدگردانی در بازار بورس مقایسه کنند.
در حالی که در روش سبدگردانی شما فقط میتوانید با مبالغ بالا و بیشتر از چند صد میلیون تومان قرارداد سبدگردانی ببندید، اما با مدیریت دارایی داراتو حتی با مبالغ خیلی کم (حداقل 550 هزار تومان) میتوانید از خدمات مدیریت دارایی و سبدگردانی صندوق استفاده کنید.
سرمایه گذاری با مبالغ کم در داراتو
کم ریسک ترین سرمایه گذاری در بورس
برای سرمایه گذاری مطمئن در بورس همیشه باید به دنبال کم ریسک ترین سهام بورس یا بازار باشید، پیدا کردن کم ریسک ترین سهام هم به دانش بالا و زمان کافی نیاز دارد. یعنی برای کاهش ریسک در بازار سهام نیاز به یادگیری تخصصهای تحلیلی مختلف و همچنین وقت گذاشتن برای یادگیری این موارد دارید.
با این حال در بورس به روی همه باز است و چه تحلیلگر حرفهای باشید و چه بی تجربه میتوانید در این بازار به خرید و فروش سهام مشغول شوید. ولی شرط عقل این است که ابتدا روشهای مختلف تحلیل را یاد بگیرید و سپس وارد این بازار پر فراز و نشیب شوید. در غیر این صورت فعالیت در این بازار بسیار با ریسک همراه است.
به همین دلیل است که به افراد مختلف پیشنهاد داده میشود برای سرمایه گذاری سادهتر و کم ریسک و کاملا مشابه بازار بورس، سرمایه گذاری در صندوقها را انتخاب کنند.
- بازدهی: بالا
- درجه ریسک: بسیار زیاد
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت و کوتاه مدت
تخمین میزان سود در بورس حتی با ماشین زمان هم غیر ممکن است. فعالیت در بورس ارتباط بسیار زیادی با مهارت شما دارد. اگر مهارت کافی در معامله را داشته باشید، میتوانستید در 5 سال گذشته به سود خوبی در این بازار دست پیدا کنید.
خرید اوراق مشارکت
در کنار صندوق میتوان با خرید اوراق مشارکت در بورس نوعی سرمایه گذاری با ریسک کم را تجربه کرد. اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار بی نام یا با نامی هستند که به صورت قانونی و با مجوز بانک مرکزی با قیمت اسمی معینی برای بازه زمانی مشخصی منتشر میشوند. از این اوراق برای تامین قسمتی از منابع مالی طرحهای عمرانی – انتفاعی دولت یا برای تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی از سوی شرکتهای دولتی یا دولت استفاده میشود.
اوراق مشارکت معمولا بازدهی تضمینی دارند و به همین دلیل ریسکی برای سرمایه گذاری ندارند. سود دهی در این روش به دو صورت سود علی الحساب و سود قطعی است. به طور معمول سود علی الحساب به صورت تضمینی پرداخت میشود. اما سود قطعی بعد از اتمام پروژهها پرداخت میشود و در صورتی که بیشتر از سود علی الحساب باشد، مابه تفاوت آن به سرمایه گذاران پرداخت میشود. در صورتی هم که کمتر باشد، ضامن مقدار ضرر را جبران میکند و سرمایه گذاران دچار ضرر نمیشوند.
- بازدهی: متوسط
- درجه ریسک: پایین
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
در خصوص میزان سود اوراق مشارکت اطلاعات متفاوتی موجود است، اما این اوراق هم میتوانند به شما در بازههای زمانی بلند مدت مثل صندوقهای درآمد ثابت سود ثابت قابل قبولی بدهند. البته در صورت پرداخت سود قطعی این مقدار بیشتر هم خواهد شد.
کم ریسک ترین ارز دیجیتال
بازار ارز دیجیتال هم از نظر ریسک مثل بازار سهام است، اما خیلی تندتر! به همین دلیل بسیاری از افراد معتقدند بازار ارز دیجیتال پر ریسکترین بازار مالی در جهان است. برای اینکه ریسک سرمایه گذاری در این بازار را کاهش بدهید باید کم ریسکترین ارز دیجیتال یا کم ریسکترین رمزارز را پیدا کنید. البته با کسب دانش تحلیل هم تا حد زیادی میتوانید ریسک سرمایه گذاری در این بازار را کاهش دهید.
- بازدهی: بستگی دارد
- درجه ریسک: بسیار زیاد
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت و کوتاه مدت
با توجه به تنوع بالای این ارزها محاسبه آن کمی دشوار است. اما به طور کلی میتوان گفت که ارز دیجیتال در 5 سال گذشته رشد خوبی داشته است. البته به دلیل ریسک بالای این بازار امکان ضرر هم خیلی زیاد بوده است.
بازار طلا
خرید طلا هم طرفداران بسیاری دارد، اما ریسک این بازار دست کم در فواصل زمانی کوتاه مدت خیلی بالاست. بازار طلا در بلند مدت با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی و بالا رفتن نرخ تورم روند افزایشی دارد. همانطور که در نمودار هم مشاهده کردید در 5 سال گذشته بازار خرید طلا رشد خوبی داشته است.
نکته اصلی اینجاست که راههای جایگزین و بهتری هم برای سرمایه گذاری روی طلا وجود دارد، که به مراتب ریسک کمتر و بازدهی بالاتری دارند. یکی از روشهای مرسوم خرید صندوق طلاست. در ادامه در خصوص این صندوقها بیشتر توضیح دادیم.
- بازدهی: متوسط
- درجه ریسک: متوسط
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
ماشین زمان نشان میدهد که قیمت سکه در سال 96 حدود 2 میلیون تومان بوده است. در حال حاضر سکه حدود 14 میلیون تومان است. در این صورت 20 میلیون شما در طول 5 سال تقریبا 7 برابر میشد و در حال حاضر ارزش دارایی شما 140 میلیون تومان بود.
خرید صندوق روشی برای سرمایه گذاری مطمئن طلا
خرید صندوق طلا، روش غیر مستقیم سرمایه گذاری روی این کالای گرانبهاست. در این روش به جای خرید طلای فیزیکی، گواهی سپرده آن به صورت صندوق به شما فروخته میشود. در این روش با توجه به اینکه اجرتی از شما گرفته نمیشود، قیمت تمام شده بهای طلا کمتر خواهد شد و از طرفی دیگر نگران تقلبی بودن یا دزدیده شدن طلاها نخواهید بود.
برای آشنایی بیشتر با تفاوتهای خرید مستقیم طلا و غیر مستقیم آن، پیشنهاد میکنیم مطلب صندوق طلا یا طلای فیزیکی را بخوانید. در این مطلب به طور کامل توضیح دادیم که خرید مستقیم طلا و غیر مستقیم آن چه تفاوتهایی با هم دارند و کدام یک به صرفهتر است.
با این حساب میتوان گفت که سرمایهگذاران با خرید صندوقهای سرمایه گذاری کالایی طلا میتوانند درصد ریسک سرمایه گذاری روی این کالا را پایین بیاورند.
- بازدهی: بالا
- درجه ریسک: متوسط و پایین
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
بازار مسکن
بازار مسکن هم از آن بازارهای به نظر کم ریسک در کشور ما به حساب میآید. البته در یک اقتصاد پویا سرمایه گذاری در بازار مسکن سرمایه گذاری غیر مولد به حساب میآید و به همین دلیل توصیه نمیشود. ولی با وجود بالا بودن میزان تورم در ایران میتوان خرید و فروش ملک و سرمایه گذاری در مسکن را هم کم ریسک حساب کرد. اما آواز دهل از دور خوش است. این بازار معایب زیادی دارد.
- نقدشوندگی پایین: نقد شوندگی بازار مسکن کم است و ممکن است به راحتی نتوانید ملک خود را به مبلغ دلخواه بفروشید.
- شفاف نبودن بازار: معمولا خرید و فروش ملک به دست دلالها انجام میشود و شفافیت آنچنانی وجود ندارد.
- تاثیرات تصمیمات بالادستی: قیمت مسکن ممکن است براساس تصمیمات حکومتی و به دلیل تنظیم قیمت تغییر کند.
- رشد نامتوازن: ملک و زمین نسبت به محل قرار گیری به صورت نامتوازن رشد میکند.
با این حال با توجه به بالا بودن نرخ تورم و افزایش قیمت ملک و همچنین ریسک پایین همواره این روش مورد اقبال افرادی بوده که میخواهند با پول کلان وارد بازار سرمایه شوند.
- بازدهی: متوسط
- درجه ریسک: متوسط
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
با توجه به اطلاعاتی که ماشین زمان به ما میدهد در پایان سال 96 قیمت هر متر خانه در تهران حدود 5 میلیون و 760 هزار تومان بوده است. در حال حاضر آمار رسمی نشان میدهد که متوسط قیمت هر متر حدود 35 میلیون تومان است.
این آمار نشان میدهد که پول شما در بازه پنج ساله در بازار مسکن 6 برابر میشد. البته قطعا با 20 میلیون تومان نمیتوانستید وارد این بازار شوید. نکته دیگری هم که باید در نظر بگیرید فرسوده شدن خانه است که ممکن است قیمت را پایین بیاورد.
بازار ارز
بازار محبوب دیگر ایرانیها بازار ارز است. ریسک این بازار هم گاهی خیلی بالاست. علی رغم اینکه نمودارها از گذشته تا امروز روند صعودی بازار ارز را نشان میدهند، اما ممکن است حتی در بازه یک ساله تفاوت چندانی در قیمت ارز نبینید. در حالی که صندوقهای سرمایه گذاری یا طلا عملکرد بهتری داشتهاند.
نکته منفی دیگر که باعث شده این بازار خیلی ریسک پذیر باشد، دخالت عوامل خارجی در این بازار است. برای مثال به راحتی تصمیمات دولتی، روابط سیاسی و اقتصادی میتوانند جهشهای بزرگ در دنیای ارز ایجاد کنند. نمونهای از آن را میتوان در نقش جنگ روسیه و اوکراین و کاهش قیمت یورو مشاهده کرد.
- بازدهی: متوسط و پایین
- درجه ریسک: بالا
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
برای بررسی این بازار در 5 سال گذشته قیمت دلار را مدنظر قرار میدهیم. دلار در سال 96 تقریبا 4 هزار تومان بود و امروز قیمت این اسکناس آمریکایی حدود 32 هزار تومان است. با این حساب میتوان گفت رشد این بازار در 5 سال گذشته حدود 8 برابر شده است. یعنی 20 میلیون شما همین امروز 160 میلیون ارزش داشت.
کم ریسک ترین سرمایه گذاری در بانک
سپرده گذاری در بانک از روشهای بدون ریسک سرمایه گذاری است. در این روش نرخ بازدهی در پایینترین حالت ممکن قرار دارد. بانکها به صورت قانونی موظفند در بهترین حالت سالانه 18 درصد سود دهند. این درحالی است که میزان نرخ تورم خیلی بالاتر از این مقدار است و این به معنای واقعی کلمه یعنی کاهش اصل سرمایه.
با این حال ممکن است برخی از افراد به دلیل ریسک پایین بانک، سپرده گذاری را انتخاب کنند. اما همچنان بانک گزینه مناسبی نیست. چرا؟ چون صندوقهای درآمد ثابت دقیقا عملکرد مشابهی با بانک دارند و به اندازه بانک قابل اعتماد هستند. از طرفی نرخ سود این صندوقها همیشه بیشتر از سود سپردههای بانکی است. پیشنهاد میکنیم برای درک بهتر تفاوت این دو، مطلب تفاوت بانک و صندوق درآمد ثابت را بخوانید.
- بازدهی: پایین
- درجه ریسک: پایین
- مدت سرمایه گذاری: بلند مدت
بانکها تنها موظفند 18 درصد سود بدهند و در این صورت اگر 20 میلیون خود را در بانک با بالاترین میزان سود یعنی 18 درصد سرمایه گذاری میکردید، امروز سرمایه شما حدود 38 میلیون بود.
بهترین سرمایه گذاری کم ریسک
در این مطلب کم ریسک ترین سرمایه گذاری ها در ایران را معرفی کردیم. همانطور که مشاهده کردید با توجه به نموداری که در ابتدای مطلب قرار دادیم، رتبه اول سرمایه گذاری کم ریسک به صندوق های بورسی میرسد. به همین دلیل ما نیز به شما پیشنهاد میکنیم، اگر قصد سرمایه گذاری بلند مدت دارید، میتوانید با صندوقها کمترین ریسک را در سرمایه گذاری تجربه کنید.
اگر بخواهیم دادههای بدست آمده از ماشین زمان را در نظر بگیریم، باید گفت که کم ریسک ترین و پر بازده ترین حالت همان صندوقها هستند چون ریسک سایر روشها بسیار بالاست و ممکن است ضرر کنید.
روش دیگر سرمایه گذاری کم ریسک با صندوقها استفاده از سبدهای ترکیبی داراتو است. همانطور که در مطلب هم توضیح دادیم در این روش ترکیبی از سبدها براساس سطح ریسک افراد به صورت اختصاصی مدیریت میشود. پیشنهاد میکنیم برای مشاهده این سبدهای پیشنهادی صندوقها «داراتو» را مشاهده کنید.
ثبت نام در سبد صندوقهای سرمایه گذاری داراتو