گواهی سپرده کالایی چیست و چطور می‌تواند بازاری شفاف‌تر و پر سود ایجاد کند. گواهی سپرده کالایی برگه و اوراق قرضه‌ای است که نشان دهنده مالکیت خریداران بر واحدی از کالاهای مختلف است. برای آشنایی با این گواهی و نحوه خرید گواهی سپرده کالایی پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را تا انتها بخوانید.
فهرست موضوعات مقاله
گواهی سپرده کالا چیست
یکی از بازارهای پر طرفدار بورس اوراق بهادار، بازار بورس کالا است که در آن کالاهای واقعی به صورت اوراق بهادار خرید و فروش می‌شوند. این اوراق بهادار که در بورس کالا خرید و فروش می‌شوند، گواهی سپرده کالایی نام دارند.
هر گواهی سپرده کالایی نشان دهنده مالکیت شخص خریدار بر مقدار معینی از کالاهای مختلف است. این گواهی با پشتوانه قبض انبار، که در آن کالا به صورت فیزیکی ذخیره شده است، از سوی سازمان بورس صادر می‌شود.
به صورت ساده‌تر باید گفت که سازمان بورس انبارهایی دارد که در آن‌ها کالاهای مختلفی پذیرش می‌شوند، سپس برای هر کالای انبار گواهی سپرده کالایی صادر می‌شود و این گواهی‌ها در بازار بورس کالا به سهام داران فروخته می‌شوند.
در ادامه خریداران این گواهی‌ها می‌توانند در کارگزاری‌های مختلف دارای مجوز بورس کالا این گواهی‌ها را در بورس کالا بفروشند. از طرفی با استفاده از این گواهی‌ها می‌توان تسهیلات بانکی دریافت کرد.
این گواهی بیشتر برای کالاهای کشاورزی صادر می‌شود و به نوعی ابزاری حمایتی برای تولید کشاورزان است. در ادامه با انواع گواهی‌های سپرده کالایی آشنا خواهیم شد.
انواع گواهی سپرده کالایی
گواهی‌های سپرده کالایی از نظر معامله به دو صورت پیوسته و ناپیوسته در بازار بورس به فروش می‌رسند. در ادامه با این دو نوع گواهی کالا بیشتر آشنا خواهیم شد.
گواهی سپرده کالایی ناپیوسته
گواهی‌های سپرده ناپیوسته یا گسسته را فقط می‌توان خرید و به صورت گواهی قابل فروش نیستند. مثلا شما با داشتن گواهی سپرده ذرت و جو تنها می‌توانید آن را به فروش برسانید و دوباره نمی‌توانید گواهی سپرده این کالا را در بورس کالا برای فروش قرار دهید.
در این حالت شما باید پس از خرید گواهی سپرده کالایی ناپیوسته به انبار بروید و محصول خریداری شده را تحویل بگیرید. به معاملاتی که به صورت ناپیوسته انجام می‌شود معاملات گسسته یا حراج تک قیمتی هم می‌گویند که در یک زمان مشخص انجام می‌شود.
نکته مهم اینکه در معاملات گسسته این سازمان بورس است که دامنه قیمتی کالا را مشخص می‌کند.
گواهی سپرده پیوسته
در مقابل گواهی سپرده ناپیوسته، گواهی سپرده پیوسته قرار می‌گیرد. بر عکس نوع قبلی در این نوع گواهی‌ها امکان فروش دوباره گواهی سپرده کالایی خریداری شده وجود دارد و خریدار می‌تواند پس از خرید این گواهی را به غیر بفروشد.
از طرفی با این گواهی همانند گواهی ناپیوسته می‌توان محصول خریداری شده را به صورت فیزیکی از انبار دریافت کرد. گواهی سپرده سکه، زعفران و پسته از انواع گواهی‌های سپرده کالایی هستند که به صورت پیوسته حراج می‌شوند و دامنه نوسان آن‌ها (۵±) است.
کالاهای دارای گواهی سپرده
انواع مختلفی از کالاها به صورت گواهی سپرده کالایی در بورس کالای ایران عرضه می‌شوند. در ادامه به معرفی این گواهی‌های کالایی پرداخته‌ایم.
گواهی سپرده سکه طلا
یکی از محبوب‌ترین گواهی‌های سپرده کالایی بازار بورس، گواهی سپرده سکه طلاست. حجم معاملاتی این گواهی‌ها بسیار بالاست و بازار پر رونقی دارند. ارزش هر برگه این گواهی برابر با 0.01 یک سکه طلا است؛ یعنی داشتن 100 برگه از برگه‌های گواهی سپرده سکه طلا با یک سکه تمام بهار واقعی برابر است.
گواهی سپرده سکه طلا اصلی‌ترین دارایی صندوق‌های طلاست. به همین منظور پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این نوع دارایی مطلب صندوق طلا چیست را مطالعه کنید. در این مطلب توضیح دادیم که صندوق‌های طلا چه ویژگی‌های دارند و چطور می‌توان در آن‌ها سرمایه گذاری کرد.
گواهی سپرده زعفران
بعد از طلا گران‌بهاترین و پر رونق‌ترین سپرده کالایی متعلق به طلای سرخ یعنی زعفران است. این گواهی سپرده از بهمن ماه سال 95 در بازار بورس عرضه شد و واحد فروش آن گرم است؛ در واقع هر برگه گواهی سپرده زعفران معادل یک گرم از این ماده ارزشمند غذایی است.
مالک زعفران که عموما مزرعه دار است با مراجعه به انبار از پیش مشخص شده سازمان بورس می‌تواند با انجام مراحل پذیرش قبضی به نام مالک از انبار دریافت کند. این قبض پس از یک روز کاری به صورت گواهی سپرده در اختیار مالک زعفران قرار خواهد گرفت.
مالک سپس با ارائه گواهی به کارگزاری‌های معتبر می‌تواند گواهی‌های سپرده کالایی زعفران خود را بفروشد. آستانه حجم هر سفارش زعفران بین یک تا 10 هزار است و اوراق این کالا از شنبه تا چهارشنبه ساعت 9 صبح تا 15 خرید و فروش می‌شود.
گواهی سپرده پسته
کالای دیگری که به صورت گواهی سپرده کالایی در بورس کالا عرضه می‌شود پسته است. گواهی سپرده کالایی پسته در سال 96 وارد بورس کالا شد. ارزش هر برگه گواهی سپرده کالایی پسته معادل یک کیلوگرم پسته واقعی است. تولید کنندگان پسته هم مانند تولید کنندگان زعفران می‌توانند گواهی سپرده کالایی محصول خود را در بورس کالا بفروشند.
گواهی سپرده سیمان
در کنار کالاهای خوراکی، کالاهای غیر خوراکی و به خصوص ساختمانی هم در بازار بورس کالا به صورت گواهی سپرده عرضه می‌شوند. یکی از این کالاها سیمان است. قرار دادن سیمان در بورس کالا به دلیل سهولت دسترسی به این کالا و معامله به صورت بدون واسطه است.
گواهی سپرده کالایی سیمان به صورت ناپیوسته است و خریدار نمی‌تواند گواهی‌های دریافتی را در بازار ثانویه به فروش برساند، اما می‌تواند با ارائه گواهی‌های خریداری شده کالای مورد نظر خود را خریداری کند.
در این حالت خریدار باید در تاریخ سر رسید که در معاملات سیمان هر دو هفته یکبار است به انبار مراجعه کند و سیمان را تحویل بگیرد. در صورت عدم تحویل کالا، خریدار باید روزانه مبلغ 0.5 درصد قیمت سیمان را به عنوان هزینه انبارداری پرداخت کند.
معاملات این کالا در روزهای دوشنبه و سه شنبه انجام می‌شود و حراج معاملات راس ساعت 13:30 دقیقه آغاز می‌شود. برای خرید و سفارش این کالا محدودیت‌هایی هم در نظر گرفته شده است. برای مثال هر خریدار باید حداقل 10 تن و حداکثر 100 تن حجم سفارش داشته باشد.
البته این محدودیت فقط برای یک نماد در نظر گرفته شده است و خریدار می‌تواند نمادهای مختلف گواهی سپرده کالایی سیمان را بخرد. در ضمن ارزش هر برگ گواهی سیمان معادل 1000 کیلوگرم سیمان واقعی است.
گواهی سپرده میلگرد
یکی دیگر از کالاهای ساختمانی که به صورت گواهی سپرده کالایی عرضه می‌شود، میلگرد است. گواهی سپرده میلگرد هم به صورت ناپیوسته است و قابلیت فروش در بازارهای ثانویه را ندارد.
به همین منظور خریدار باید در مهلت اعلام شده کالای خریداری شده را تحویل بگیرد. این سپرده کالایی در روزهای دوشنبه هر هفته راس ساعت 13:30 به صورت تک قیمتی انجام می‌شود. ارزش هر برگ گواهی میلگرد معادل 25 هزار کیلوگرم میلگرد است.
در کنار مواردی که ذکر شد کالاهای دیگری مثل برنج، نخود، زیره سبز، کاتد مس، سنگ‌آهن نیز در بورس کالا به صورت گواهی سپرده کالایی عرضه می‌شوند و در بازار پر تلاطم کالای ایران طرفداران خاص خود را دارند.
ویژگی های کالاهای دارای گواهی سپرده کالایی
هر کالایی نمی‌تواند مشمول دریافت گواهی سپرده کالایی شود؛ سازمان بورس ویژگی‌هایی را در نظر گرفته است و تنها کالاهایی که این ویژگی‌های مشترک را داشته باشند می‌توانند به صورت گواهی سپرده کالایی در بورس کالا عرضه شوند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
- قابل تفکیک بودن
- کالاهایی که دارای تقاضای مازاد هستند و دلیلی برای نگهداری آن‌ها در انبار نباشد
- کالاهایی که با گذشت زمان کیفیت خود را از دست ندهند
- کالاهایی که بتوان در انبار کرد
کاربرد گواهی سپرده کالا چیست
گواهی سپرده کالایی ابزاری برای تسهیل در معاملات کالاها هستند و به همین دلیل کاربردهای مختلفی دارند که در اینجا به برخی از مهمترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
- ساده سازی معاملات کالا در بازار
- امکان دریافت تسهیلات از بانک‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری با پشتوانه گواهی سپرده کالایی
- ابزاری معتبر برای تضمین تحویل کالا در قراردادهای آتی و اختیار معامله
- تضمین به منظور انجام معامله در بورس کالا
- ابزاری برای نشان دادن موجودی کالاها در انبارها برای سیاستگذاری بهتر
مزایای گواهی سپرده کالایی
گواهی‌های سپرده کالایی مزایای بسیاری برای تولید کنندگان، مصرف کنندگان و فعالان بازارهای مالی ایجاد می‌کنند. برخی از این مزایا به ترتیب زیر است:
مزایای معامله گواهی سپرده کالایی برای تولید کنندگان:
- عرضه و فروش محصول با نرخی شفاف و رقابتی و نقدی
- شفاف بودن بازار
- نگهداری کالا در انبارهای استاندارد
- موقعیتی مناسب برای صادرات کالا
- پایین بودن هزینه معاملات با توجه به انجام معاملات در بازار بورس کالای ایران
مزایای معامله گواهی سپرده کالایی برای فعالان بازارهای مالی:
- امکان خرید و فروش گواهی‌ها
- امکان سودآوری با توجه به نوسان قیمت پایه کالا
- الزام نداشتن به تحویل فیزیکی کالا و پرداخت هزینه جابجایی
- نپرداختن هزینه نگهداری و حفظ
- تنوع ایجاد شدن در سبد سرمایه گذاری
نحوه خرید گواهی سپرده کالایی
برای خرید گواهی سپرده کالایی ابتدا باید در سامانه سجام احراز هویت شده باشید و کد بورسی دریافت کنید. برای این کار ابتدا باید به سایت سجام یا سایت کارگزاری مورد نظرتان مراجعه کنید و مراحل دریافت کد سجام را انجام دهید.
پیشنهاد می‌کنیم برای ثبت نام در سامانه سجام ابتدا مطلب آموزش ثبت نام در سامانه سجام را در بلاگ داراتو مطالعه کنید. در این مطلب به طور کامل و مرحله به مرحله توضیح دادیم که چطور در سایت sejam ثبت نام کنید.
پس از دریافت کد بورسی فقط کافیست که به پنل معاملاتی آنلاین کارگزاری مورد نظر خودتان مراجعه کنید و مثل خرید سهام، گواهی سپرده کالایی خرید و فروش کنید.
صندوق بهتر است یا گواهی سپرده کالایی
تا اینجا توضیح دادیم که چطور می‌توان با خرید گواهی سپرده کالایی به نوعی سرمایه گذاری کرد و از سرمایه گذاری سود کسب کرد. اما بسیاری از کالاهایی که در بازار بورس کالا فروخته می‌شوند به صورت صندوق هم قابل خرید و فروشند.
نکته مهم اینجاست که خرید گواهی سپرده کالایی نوعی سرمایه گذاری مستقیم به حساب می‌آید و این تفاوت اصلی آن با خرید صندوق است که نوعی سرمایه گذاری غیر مستقیم محسوب می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود تا در خرید گواهی به صورت مستقیم با برخی مشکلات و پیچیدگی‌ها مواجه باشید.
اما در روش سرمایه گذاری غیر مستقیم و خرید صندوق ریسک کمتر و بازدهی مناسبتری را تجربه خواهید کرد. چون در این روش مدیریت صندوق و ترکیب دارایی‌ها به صورتی است که صندوق‌های کالایی ضرر کمتری را از نوسانات متحمل خواهند شد.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با صندوق‌های کالایی مطلب صندوق کالایی چیست را مطالعه کنید. در این مطلب به شکل دقیق‌ترین به معرفی صندوق‌های سرمایه گذاری کالایی پرداخته‌ایم.
جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی؛ گواهی سپرده کالایی راهی برای معامله شفاف‌تر کالاها
در این مطلب توضیح دادیم که گواهی سپرده کالایی چیست و چه مزایا و کاربردهایی دارد. همانطور که گفته شد گواهی‌های سپرده کالایی به منظور تسهیل خرید و فروش کالاها ایجاد شده‌اند و باعث تنظیم بهتر بازار می‌شوند. شما می‌توانید این گواهی‌ها را مثل سایر اوراق بهادار از سازمان بورس خریداری کنید.
امیدواریم این مطلب توانسته باشد به سؤالات شما در خصوص گواهی سپرده کالا پاسخ بدهد. شما می‌توانید سؤالات و نظرات خود را در قسمت دیدگاه‌ها وارد کنید، تیم تحریریه داراتو در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما خواهد بود.